Enerji Demokrasisi Kavramı Işığında Türkiye’deki Yenilenebilir Enerji Kooperatifleri Mevzuatının Incelenmesi

81 görüntüleme

Sayı / OnlineFirst
Sayı 1/1

Yıl / Cilt / Sayı
2024 / 1 / 1

Anahtar Kelimeler
enerji demokrasisi, yenilenebilir enerji kooperatifleri, iklim adaleti, yenilenebilir enerji, Türkiye

Yazar/lar
Eray Kara¹ , Volkan Tatar²

¹ İstanbul Arel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi, 34537 Büyükçekmece/İstanbul. E-posta: eraykara@arel.edu.tr

² İstanbul Arel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi, 34537 Büyükçekmece/ İstanbul. E-posta: volkantatar@arel.edu.tr

Öz

İklim krizi ile mücadelede enerji demokrasisi kavramı, kuşak içi ve kuşaklararası adaletin sağlanabilmesi için son yıllarda önem kazanmaya başlamıştır. Bu kavramın özü, fosil yakıt ekonomisinin yaratmış olduğu tahribatın azaltılması ve yenilenebilir, sürdürülebilir ve yerelleşen enerji kaynaklarının kullanılmasının özendirilmesine dayanmaktadır. Küçük ve orta ölçekli işletmelerin, kendi çeperlerindeki enerji kaynaklarından ihtiyaçlarını karşılaması ve yerel düzeyde enerjinin üretilmesi, aslında herkesin enerjiye daha adil bir şekilde erişmesini olanaklı kılmaktadır. Karar alma süreçlerine katılımın her düzeyde arttırılması, şeffaflık ve özellikle hesap verilebilirlik ilkelerinin ön plana çıkarılması ise enerjinin daha demokratik bir şekilde paylaşılmasını da beraberinde getirmektedir. İklim adaleti kavramı ile de yakından ilişkili olan enerji demokrasinin uygulama alanlarından biri ise yenilenebilir enerji kooperatifleridir. Bu çalışmada, enerji demokrasisi kavramı üzerinden, Türkiye’deki yenilenebilir enerji kooperatiflerinin geleceğine ilişkin değerlendirmeler yapılacak ve çözüm önerileri sıralanacaktır.

Kaynakça

1163 sayılı Kooperatifler Kanunu. (1969). T.C. Resmi Gazete, (13195, 10 Mayıs 1969).

4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu. (2001). T.C. Resmi Gazete, (22354, 25 Temmuz 1995). https://www.mevzuat.gov.tr/

5346 Sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun. (2005). T.C. Resmi Gazete, (27809, 8 Ocak 2011).

6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu. (2013). T.C. Resmi Gazete, (28603, 30 Mart 2013).

Arı, İ., Yıkmaz, R. F., Üstünışık, B., Rahmanlar, M., Selcen Altınsoy, Selen Arlı Yılmaz, Selin Dilekli, & Mustafa Bulut. (2019). Sürdürülebilir kalkınma amaçları değerlendirme raporu. T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/03/Surdurulebilir-Kalkinma-Amaclari-Degerlendirme-Raporu_13_12_2019-WEB.pdf

Becker, S., & Naumann, M. (2017). Energy democracy: Mapping the debate on energy alternatives. Geography Compass, 11:e12321(8), 1-13. https://doi.org/10.1111/gec3.12321

Burke, M. J., & Stephens, J. C. (2017). Energy democracy: Goals and policy instruments for sociotechnical transitions. Energy Research & Social Science, 33, 35-48. https://doi.org/10.1016/j.erss.2017.09.024

Climate Justice Alliance. (2023, Temmuz 10). Energy Democracy. Climate Justice Alliance. https://climatejusticealliance.org/workgroup/energy-democracy/

Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik. (2013). T.C. Resmi Gazete, (28783, 2 Ekim 2013).

Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. (2016). T.C. Resmi Gazete, (29685, 22 Ekim 2016).

Geray, C. (2014). Kooperatifçilik. Nika Yayınevi.

IEA. (2023). CO2 Emissions in 2023: A new record high, but is there light at the end of the tunnel? International Energy Agency.

Kunze, C., & Becker, S. (2014). Energy democracy in Europe: A survey and outlook. Rosa Luxemburg Foundation Brussels Office.

Littlecott, C., Roberts, L., Şenlen, Ö., Burton, J., Joshi, M., Shearer, C., & Ewen, M. (2021). No new coal by 2021: The collapse of the global coal pipeline. E3G.

Odabaş Kırar, A. M., & Olgun, H. (2024). Türkiye’de enerji kooperatiflerinin GZFT (güçlü, zayıf, fırsat, tehdit yönleri) ve PEST (politik, ekonomik, sosyolojik, teknolojik etkenler) analizleri ile değerlendirilmesi. Politeknik Dergisi, 27(1), 11-20.

On ikinci kalkınma planı (2024-2028). (2023). T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/12/On-Ikinci-Kalkinma-Plani_2024-2028_11122023.pdf

Özdemir, G. (2016). Kooperatifçilik. Nobel Akademik Yayıncılık.

Özgül, S., Koçar, G., & Eryaşar, A. (2020). Türkiye’de yenilenebilir enerji kooperatiflerinin mevcut durumu. TMMOB Makine Mühendisleri Odası.

Soeiro, S., & Dias, M. F. (2020). Community renewable energy: Benefits and drivers. Energy Reports, 6(8), 134-140.

T.C. anayasası. (1982). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2709.pdf

T.C. Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü. (2019). Yenilenebilir enerji üretim kooperatifleri broşürü. https://ticaret.gov.tr/data/5d4c0d1b13b876180c773f8f/brosur-yeuk.pdf

The Council of the European Union. (2003). Council Regulation (EC) No 1435/2003 of 22 July 2003 on the Statute for a European Cooperative Society (SCE). https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:32003R1435

Türkiye ulusal enerji planı. (2022). T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. https://enerji.gov.tr/Media/Dizin/EIGM/tr/Raporlar/TUEP/T%C3%BCrkiye_Ulusal_Enerji_Plan%C4%B1.pdf

United Nations. (2015). Transforming our world: The 2030 agenda for sustainable development (A/RES/70/1). United Nations.

Viardot, E. (2013). The role of cooperatives in overcoming the barriers to adoption of renewable energy. Energy Policy, 63, 756-764. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2013.08.034

Wagemans, D., Scholl, C., & Vasseur, V. (2019). Facilitating the energy transition—The governance role of local renewable energy cooperatives. Energies, 12(21: 4171), 1-20. https://doi.org/10.3390/en12214171

Walker, G., & Devine-Wright, P. (2008). Community renewable energy: What should it mean? Energy Policy, 36(2), 497-500. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2007.10.019

Yenilenebilir enerji kooperatifleri anasözleşmesi. (2018). T.C. Ticaret Bakanlığı Esnaf, Sanatkârlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü. https://ticaret.gov.tr/data/5d41a0a913b87639ac9e0138/17-%20Yenilenebilir%20Enerji%20Kooperatifi%20%C3%96rnek%20Anas%C3%B6zle%C5%9Fmesi.pdf

Yeşil Düşünce Derneği. (2021). Yenilenebilir enerji kooperatifleri i̇çin yönetmelik değişikliklerine yönelik bilgi notu. https://www.yesildusunce.org/wp-content/uploads/2021/06/EPDK_Bilgi_Notu.pdf